Luật Plastic Resource Circulation Act – Bước tiến mới của Nhật Bản trong quản lý nhựa

Nhật Bản là một trong những nền kinh tế lớn nhất thế giới, đồng thời cũng tiêu thụ khối lượng nhựa rất lớn. Mặc dù hệ thống thu gom rác của Nhật nổi tiếng nghiêm ngặt, vấn đề rác thải nhựa vẫn gây áp lực lên môi trường và xã hội. Nhằm giải quyết bài toán này, Quốc hội Nhật Bản đã thông qua Luật Thúc đẩy Lưu thông Tài nguyên Nhựa (Plastic Resource Circulation Act) vào tháng 6 năm 2021, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/4/2022. Đây là một khuôn khổ pháp lý quan trọng nhằm giảm, tái sử dụng và tái chế nhựa trong suốt vòng đời sản phẩm.

Plastic Resource Circulation Act

Mục tiêu của luật

Mục tiêu của luật là “khép kín vòng đời” của nhựa – tức là tối ưu việc sử dụng nhựa từ khâu thiết kế, sản xuất, phân phối, tiêu dùng cho đến tái chế và xử lý. Chính phủ Nhật kỳ vọng đạo luật sẽ:

• Giảm lượng nhựa dùng một lần.

• Khuyến khích thiết kế sản phẩm dễ tái chế.

• Thúc đẩy doanh nghiệp và chính quyền địa phương cùng hợp tác xử lý nhựa.

• Hỗ trợ chuyển đổi sang các vật liệu sinh học hoặc thân thiện môi trường.

Phạm vi áp dụng

Luật không chỉ áp dụng cho nhà sản xuất mà còn mở rộng đến:

• Doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa.

• Nhà bán lẻ, dịch vụ (khách sạn, nhà hàng, cửa hàng tiện lợi).

• Chính quyền địa phương chịu trách nhiệm thu gom và xử lý rác.

• Người tiêu dùng, thông qua cơ chế khuyến khích và tuyên truyền.

Các nội dung chính

Thiết kế và sản xuất

Các doanh nghiệp phải cân nhắc thiết kế sản phẩm nhựa “thân thiện”:

• Giảm lượng nhựa sử dụng.

• Sử dụng nhựa tái sinh hoặc vật liệu sinh học.

• Tạo điều kiện cho việc tháo rời, phân loại để tái chế.

• Đăng ký và báo cáo thiết kế sản phẩm cho cơ quan chức năng.

Giảm đồ nhựa dùng một lần

Luật đưa ra danh sách khoảng 12 loại đồ nhựa dùng một lần phổ biến trong nhà hàng, khách sạn, cửa hàng tiện lợi (dao, nĩa, thìa, ống hút, bàn chải đánh răng…).

• Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ được yêu cầu giảm số lượng, ví dụ:

  • Tính phí riêng cho các đồ nhựa này.

  • Khuyến khích khách hàng mang theo dụng cụ cá nhân.

  • Thay thế bằng sản phẩm tái sử dụng hoặc vật liệu khác.

Thu gom và tái chế

• Khuyến khích các doanh nghiệp tự thu hồi sản phẩm sau sử dụng (ví dụ: vỏ nhựa, khay nhựa).

• Chính quyền địa phương tăng cường hệ thống thu gom phân loại.

• Phát triển hạ tầng tái chế cơ học và tái chế hóa học.

Trách nhiệm của doanh nghiệp

Các doanh nghiệp phải:

• Báo cáo định kỳ cho Bộ Môi trường Nhật Bản về tiến độ thực hiện.

• Hợp tác với nhà tái chế được chỉ định.

• Đối mặt với biện pháp hành chính nếu không tuân thủ (ví dụ: yêu cầu cải thiện, công khai tên, phạt).

Ý nghĩa đối với doanh nghiệp nước ngoài

Đối với doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm nhựa sang Nhật, luật này mang ý nghĩa đặc biệt:

• Tiêu chuẩn thiết kế: Sản phẩm nhựa phải đáp ứng yêu cầu dễ tái chế, giảm lượng nhựa hoặc sử dụng nguyên liệu sinh học.

• Bao bì và nhãn mác: Doanh nghiệp cần minh bạch thành phần nhựa, tỷ lệ tái chế hoặc sinh học.

• Chiến lược sản phẩm: Đây là cơ hội để chuyển sang túi, bao bì sinh học hoặc bao bì thân thiện môi trường để tăng khả năng cạnh tranh.

Tác động đến thị trường và môi trường

Kể từ khi có hiệu lực, đạo luật đã thúc đẩy:

• Sự gia tăng nhu cầu đối với vật liệu sinh học, nhựa phân hủy sinh học, túi thân thiện môi trường.

• Các chuỗi cửa hàng tiện lợi, khách sạn và nhà hàng đồng loạt triển khai chính sách giảm đồ nhựa dùng một lần.

• Đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ tái chế và logistics thu gom nhựa.

• Tạo ra hình ảnh “quốc gia xanh” của Nhật Bản trong mắt cộng đồng quốc tế.

Chính sách hỗ trợ

Chính phủ Nhật cung cấp:

• Hướng dẫn kỹ thuật về thiết kế sản phẩm nhựa tuần hoàn.

• Các khoản vay, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nguyên liệu.

• Hỗ trợ chính quyền địa phương triển khai hạ tầng thu gom.

Cơ hội cho doanh nghiệp túi bao bì sinh học

Với xu hướng này, các doanh nghiệp sản xuất túi bao bì thành phần sinh học hoặc túi thân thiện môi trường có thể:

• Đáp ứng nhu cầu mới tại thị trường Nhật.

• Quảng bá năng lực sản xuất xanh, đạt chứng nhận quốc tế.

• Thiết lập quan hệ với nhà bán lẻ Nhật để cung cấp sản phẩm thay thế túi nhựa truyền thống.

Plastic Resource Circulation Act không chỉ là một đạo luật môi trường, mà còn là cú hích chuyển đổi mô hình kinh doanh nhựa tại Nhật Bản. Đối với doanh nghiệp nước ngoài, đặc biệt trong lĩnh vực bao bì, đây là cơ hội lớn để tham gia chuỗi cung ứng “xanh”. Việc nắm rõ các quy định và chuẩn bị sản phẩm đáp ứng yêu cầu của luật sẽ giúp doanh nghiệp tăng lợi thế cạnh tranh, đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của cả Nhật Bản và toàn cầu.